Chrzest Polski w ilustracjach
Projekt pn. „Chrzest Polski w ilustracjach” ma na celu upamiętnienie 1050. rocznicy chrztu Polski oraz popularyzację wiedzy na temat chrztu i jego roli dla współczesnej Polski.
Pokazane na wystawie ilustracje, przedstawiają postaci i wydarzenia związane z chrztem Polski jak również z okresem przejściowym od pogaństwa do chrześcijaństwa. Źródłem inspiracji dla artystów były średniowieczne kroniki, podania, klechdy, legendy i opracowania naukowe i popularnonaukowe.
Autorami prac są wybitni ilustratorzy z całej Polski, laureaci wielu nagród, przedstawiciele różnych prądów, kierunków, kilku pokoleń. Wśród nich twórcy i kontynuatorzy znanej w świecie „polskiej szkoły ilustracji”: Artur Gołębiowski, Hanna Grodzka-Nowak, Andrzej Heidrich, Mikołaj Kamler, Zbigniew Kołaczek, Donat Kowalski, Aleksandra Kucharska-Cybuch, Halina Kuźnicka, Bartłomiej Kuźnicki, Krystyna Lipko-Sztarbałło, Dorota Łoskot-Cichocka, Jolanta Marcolla, Aleksandra Michalska- Szwagierczak, Krystyna Michałowska, Leszek Ołdak, Zuzanna Orlińska, Bogusław Orliński, Stanisław Ożóg, Jowita Płoszajska, Małgorzata Sawicka-Woronowicz, Anna Sędziwy, Janusz Stanny, Katarzyna Stanny, Elżbieta Wasiuczyńska, Teresa Wilbik, Józef Wilkoń, Halina Zakrzewska-Zaleska.
Do udziału w projekcie zostali zaproszeni również artyści, którzy obok ilustracji uprawiają inne dziedziny sztuki, co zwiększy możliwość interpretacji – profesorowie Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie: Mieczysław Wasilewski i Marian Nowiński oraz Franciszek Maśluszczak.
„(…) Wyobraźnię twórców najczęściej poruszają główne postaci związane z przyjęciem wiary chrześcijańskiej przez Polskę, a więc książę Mieszko I i jego żona Dobrawa (Dąbrówka), która nakłoniła swego męża do nawrócenia się z pogaństwa na chrześcijaństwo i do szczerego przyjęcia sakramentu chrztu świętego.(…) Portretowe ujęcia Mieszka I mają charakter imaginacyjny, gdyż nie zachował się ani jeden wizerunek monarchy (nawet na monecie) z ówczesnej epoki. Część artystów niewątpliwie nawiązuje do najbardziej rozpowszechnionego portretu z pocztu władców polskich Jana Matejki.(…) Dla podkreślenia roli Mieszka I w dziele chrystianizacji kraju i budowy struktur Kościoła bywa umieszczany przez artystów w kontekście sztuki sakralnej. Jako ślad po pogańskim okresie życia niektóre dzieła przedstawiają władcę z krzyżem w prawej ręce, a z posążkiem Świętowida w lewej. Dobrawa z reguły towarzyszy Mieszkowi I na obrazach. Para monarsza ukazywana jest z krzyżem, który łączy obie postaci. Ponadto atrybutem księżnej jest otwarta księga Ewangelii, symbolizująca przekazanie wiary chrześcijańskiej.(…) Na rozmaity sposób artyści prezentują samą scenę chrztu Mieszka I. Niektórzy zaczerpnęli inspirację z przedstawienia chrztu nawróconego Prusa przez świętego Wojciecha z Drzwi Gnieźnieńskich, dlatego ukazali chrzest Mieszka I poprzez jego zanurzenie w chrzcielnicy.(…) W kilku dziełach artyści zobrazowali odchodzący w przeszłość świat pogański po przyjęciu wiary chrześcijańskiej. Ukazany on został poprzez snujące się duchy i zniszczone miejsca oraz obiekty pogańskiego kultu. (…) Prezentowane na wystawie dzieła stanowią znakomite świadectwo kontynuacji i rozwoju przez polskich artystów wielkiego dziedzictwa kultury i sztuki wyrastających od dziesięciu i pół wieku na fundamencie wiary chrześcijańskiej, położonym przez Mieszka I w 966 roku.
Krzysztof Ożóg, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
